Cirit

Cirit oyunu hala Türkiye'de de yaşayan ve yaşatılmaya çalışılan bir Orta Asya kökenli oyundur. İki takım halinde, yaklaşık 140m-60m buyutlarında bir sahada oynanır. Takımlardaki oyuncu sayısı değişebilmekle beraber 6, 8 veya 12 şer kişi olabilir. Cirit; 80 cm uzunluğunda meşe, kavak vb ağaçlarından imal edilmiş bir sopadır. Şu andaki haliyle cirit oyunu şöyle oynanır:

Cirit sahasının iki tarafındaki (şekilde gri bölgeler) bölgelerde konuşlanan takımlardan birinden (mavi) öncelikle bir oyuncu çıkarak, diğer tarafın bölgesine 30-40 m yaklaşarak, elindeki (4-5 tane) cirit denen sopalardan birini karşı takımdan (yeşil) birinin ismini söyleyip ona doğru atar ve hemen geri dönüp kendi bölgesine doğru kaçar. Bunun üzerine ismi söylenen kişi (yeşil) hızla çıkış yapar ve rakibine yaklaşıp ciritini atar 3 puan alır. Veya rakibine iyice yaklaşıp kıstırır ve cirit atmaz (yani bağışlar) böylece yine 3 puan alır. Eğer ilk cirit atan (mavi) kendi bölgesine girebilirse bu sefer diğeri (yeşil) hemen geri döner ve rakipten (mavi) başka biri onu kovalamak üzere çıkış yapar ve oyun böylece sürer.

Cirit oyunu güzeldir lakin bu haliyle biraz tek düze olduğundan oyun esnasında farklı stratejiler oluşamaz. Genelde tek bir strateji (rakibi kovala, atış yap, kaç) olduğundan sürekli izleme isteği uyandırmaz. Bunun için bu ata sporumuzu biraz modernize eden bir projeye ihtiyaç vardır.

Cirit Projesi:

1. Saha: 140-150 m boy 80 m ene sahip bir alanda oynanır. Her takımın bir emin bölgesi, savunma alanı ve potası vardır. İki kanatta birer atak yolu mevcuttur.
2. Takımlar: 12 şer oyuncudan oluşur. Her takımın birer takım çavuşu vardır. Komutları çavuşlar verir.
3. Kurallar:
Oyuna başlamadan önce yazı tura atılarak, ilk atak yapacak takım belirlenir. (Örneğin önce mavi atak yapsın). Mavi atak, yeşil savunma yapacaksa, mavi takım, önce atak yollarından birinden bir oyuncuyu ileri çıkartır. Bu sırada yeşiller savunma alanında en fazla 3 oyuncu bulundurabilir. İleri çıkan mavi oyuncu atak yolundan çıkmadan karşı takıma yaklaşarak onların potasına ciritini fırlatır. ciriti potadan geçirebilirse takımına 1 sayı kazandırır. Atışını yapar yapmaz (atak yolundan çıkabilmek koşuluyla) geri dönerek istediği yerden koşarak kendi emin bölgesine kaçar. Mavi kaçarken yeşillerin savunma alanındaki 3 oyuncudan ikisi savunma alanından çıkar. Bu durumda iki seçenekleri vardır.
a. Ya kaçan mavi oyuncuya ciritlerini güvenli uzaklıktan (9 m veya üzeri) atıp vururlar, veya yaklaşıp ciritin ucu ile oyuncuya vurmadan dokunurlar ve atağın kendilerine geçmesini sağlarlar. Bu durumda sayı almazlar.
b. Ya da mavi oyuncu emin bölgesine girmeden önce onların potasına (sahanın istedikleri yerinden) atış yapıp vurarak atağın kendilerine geçmesini sağlarlar. Bu durumda da sayı almazlar. (Sayıyı sadece atak yapan taraf alır)
Savunma yapan iki yeşil oyuncunun ikisi de kaçana yönelebilir, ikisi de potaya yönelebilir veya aralarında paylaşabilirler. Eğer kaçan yeşil oyuncu, kendisine atılan ciriti havada kaparsa, ciriti atan rakibini oyun dışı bırakmış olur. (bkz. 4. madde)
Eğer savunma bunlardan birini yapamazsa atak yine mavi takımdadır. Kaçan mavi oyuncu emin bölgesine girdiği anda başka bir mavi oyuncu yollardan birinden (aynı yol da olabilir) atağa kalkar. Bu arada açılmış olan iki yeşil oyuncu önce kendi savunma alanlarına koşmak zorundadır, yeni atak yapan oyuncuyu engelleyemezler. Savunma alanının dışında yeşil oyuncu varken yeşiller tekrar savunmaya çıkamazlar. Önce herkes savunma alanına girer (3 kişi), sonra bunlardan ikisi savunmaya çıkabilir. Bu arada mavi oyuncu acele eder çünkü rakipleri savunma alanında yerini almadan atışını yapıp kaçması avantajınadır. Oyun çavuşu, kimlerin atağa çıkacağı ve savunma alanına gönderileceği konusunda komut verir. Gerekirse kendisi de atağa veya savunmaya çıkabilir.
Yeşil takım atağı kendine geçirene kadar süreç işler ve sayı olsa da oyun durmaz. Bu arada atak yapan mavi takım potadan ciriti geçirebildiği kadar sayı alır. Savunma yapan hiçbir surette sayı alamaz. Önce atağı kendine geçirmelidir. Atak yapan takım değişirse oyun durur ve o zaman da yeşil takım ilk atağı yapmak üzere oyuncu çıkartır.
4. Oyundan düşme: Bir takımın oyundan düşmesi için, madde 3.b. de bahsedilen şekilde, veya ceza alarak (bkz. 6. madde) 8 oyuncusunu bir oyunda kaybetmesi gerekir. Oyundan düşen takım, eğer o andaki skor daha farklı değilse 10-0 mağlup olmuş sayılır.
5. Süre: Oyunda her at sürekli koşmayacağından 45 dakikalık iki devre halinde yapılması uygundur.
6. Cezalar: Alan ihlalleri sarı kart, tehlikeli hareketler (atın önüne geçme, rakibine yakından cirit atma, vurma, itme, attan inme, kasten ata cirit atma vb) kırmızı kartla cezalandırılır. Kırmızı kart alan, oyun dışı olur. Üç sarı kart alan da bir kırmızı kart görerek oyun dışı olur.
7. Cirit: 80 cm uzunluğunda ağaç dalından yapılmış, ağır olmayan bir sopadır. Yaralanmalara sebebiyet vermemesi için, iki ucuna da keçeden uçluklar takılır.

Bu haliyle cirit oyunu, farklı stratejiler ortaya çıkarılabilmesi açısından hem daha zevkli ve heyecanlı, hem de daha güvenli olacaktır.

İlgili Bağlantılar:
Gökbörü Oyunu
Çavgan Oyunu